Hoe kan het dat zo veel mensen niet nadenken en gedachteloos de regels van de overheid volgen, wegkijkend van wat er werkelijk aan de hand is, zich niet beseffend wat ze zichzelf en de ander aandoen. Hoe kan dat?
Het zijn vragen die mij in 2017 al zó bezighielden dat ik naar Auschwitz ben gegaan om een antwoord te vinden. Want ja, dit mocht nooit meer gebeuren, werd er altijd gezegd. Ik wilde antwoord op mijn vraag hoe het kon dat mensen hun hart, hun menselijkheid niet meer voelden. Wat gebeurde er precies met de mensen in Auschwitz?
Van tevoren had ik veel gelezen over Auschwitz en de kampcommandant. Wat mij vooral bezighield was dat de kampcommandant niet besefte wat hij een ander aangedaan had. In het boek dat hij zelf geschreven heeft, stond in het voorwoord dat hij het niet wilde voelen. Soms voelde hij wel eens wat maar dat drukte hij meteen weg. Hij wilde presteren, loyaal zijn naar zijn meerderen. Hij vindt dat hij zijn best heeft gedaan. Zijn gevoel is zo onderdrukt dat het in zijn lichaam bevroren is, dan kun je er ook niet meer bij. Hij voelde waarschijnlijk niet echt wat hij een ander aandeed. Hoe verontrustend is dat wel niet?
Veel SS’ers in het kamp hadden ook hun gevoel en denken uitgeschakeld. ‘Befehl is Befehl’ was het credo. Er heerste een cultuur van slaan, pesten en geweld. Men dacht dat de gevangenen geen mensen waren. Ze deden er alles aan om iedereen in het gareel te krijgen, in het systeem. En dat systeem hield zichzelf in stand. Als er mensen ontvluchten, werden zij daar verantwoordelijk voor gehouden. Een vicieuze cirkel naar beneden. Het was een tijd waarin gevoel een teken van zwakte was. Ook weer zo’n overtuiging, die het gevoel totaal laat verstenen.
Aan de andere kant waren er de slachtoffers die geen kant op konden. Honger, armoede, ziekte, zware lichamelijke arbeid en een mensonterende behandeling. Hoe is het mogelijk dat hier nog mensen levend uit zijn gekomen?
Het waren niet alleen Joodse mensen die daar zaten. Het is geleidelijk opgebouwd en begonnen met Russische krijgsgevangenen, zigeuners uit Oost-Europa en Polen. In eerste instantie werden ze ingezet als goedkope arbeidskrachten! Geleidelijk aan werden ze bij elkaar gebracht in arbeidskampen. Bij de ingang hing een bord ‘Arbeit macht Frei’.
In het begin waren er geen gaskamers. Zieken of opstandige gevangenen kregen ‘de kogel’. Dat was ‘normaal’! Men merkte echter dat degenen die dit uitvoerden psychische schade daarvan ondervonden. Ze pleegden zelfmoord, gingen aan de drank of raakten geestelijk in de war. Er moest dus iets gevonden worden dat gemakkelijker ging en efficiënter. Zo ontstonden de gaskamers, dat was effectief en die gaven minder psychische problemen bij de kampbewakers.
Deze plek markeert voor mij een onpeilbaar dieptepunt in de geschiedenis. Door honger, angst, verdriet en ziektes raakten mensen ook los van hun gevoel. Anders kon je niet leven daar. In een boek van een overlevende uit een vrouwenkamp las ik dat ze het overleefd had door steeds maar weer de kracht in zichzelf te zoeken en niet mee te gaan met afleidende emoties. Als iemand uit haar groep hysterisch werd, haalde ze diegene er weer uit door de realiteit onder ogen te laten zien. Ze oversteeg de ellende en kon de dingen doen die ze moest doen om te overleven. Ze weigerde in de slachtofferrol te zitten en heeft ook nooit haar ogen neergeslagen. Wat een kracht!
Zowel daders als slachtoffers waren op verschillende manieren afgesneden van hun gevoel en hun menswaardigheid. Het werd me duidelijk wat systemen en overlevingsmechanismen met ons doen. Terwijl het leven juist gaat om gevoel, medemenselijkheid, compassie, respect, mogen zijn wie je bent vanuit het hart en er sowieso mogen zijn op eigen wijze.
Hoe bevreemdend is het dat ik nu, anno 2021 zelf deel uitmaak van een maatschappij met ingrijpende beperkende maatregelen. Een angstcultuur die niet in verhouding staat met de feiten wordt aangewakkerd door de overheden, internationale organisaties en de media. De angstpropaganda en de beïnvloeding zit zo knap in elkaar dat mensen zelf om maatregelen vragen. Mensen doen vrijwillig een volgens het RIVM niet-werkend mondkapje op, melden zich vrijwillig om zich te laten testen en vaccineren, zelfs als ze zich gezond voelen. Ze geven hun kracht uit handen. En de mensen die er niet aan meedoen worden scheef aangekeken en buiten gesloten.
We zitten weer gevangen in de systemen en overtuigingen van toen. Er wordt een beroep gedaan op de angst en juist door deze angst ga je zelf niet meer nadenken. Het verkrampt je denken, je ziet geen andere mogelijkheden meer en je luistert niet meer naar je gevoel. Je geeft je verantwoordelijkheid weg aan een persoon of overheidsinstantie die het wel op zal lossen.
We geven ook nu weer al onze krachten weg en volgen de regels. Stel dat we die krachten gaan bundelen vanuit de mensen zelf, vanuit de basis. Dicht bij huis en met mensen gaan werken. Er zijn voorbeelden genoeg die laten zien dat het werkt. De tijd van instituties, organisaties, onderdrukkende systemen is achterhaald.
Auschwitz was een keerpunt voor mij. Hierdoor zag ik nog duidelijker wat er nu gebeurt en zie de overeenkomsten. Een keerpunt om de angst in mijzelf te gaan voelen en te zien wat het werkelijk was. Voor mij is het gevoel een soort ijkpunt. Niet het gevoel wegduwen, maar er laten zijn en erkennen. Dan blijf je in je kracht en kun je er iets mee doen. Eerst erkenning voor je eigen gevoel, dan pas kun je het gevoel van de ander herkennen en erkennen. Het is de basis van medemenselijkheid.
In deze onrustige tijd komen vooral de vragen naar boven drijven: “Handel ik vanuit angst of ben ik bereid mijn eigen angst onder ogen te komen? Kan ik mijn eigen angst zien of blijf ik deze projecteren op de buitenwereld?” Als ik het doorzie, kan ik de energie die vrijkomt gebruiken om voor mezelf een grens te trekken. Ik bepaal dan zelf hoe ik wil leven.
De volgende vragen komen dan op: “Waar kan ik iets concreet in betekenen? Waar gaat mijn energie van stromen? Daar word ik blij van en daar zit mijn geluk.”
Tot zover mijn verhaal uit 2017, geprojecteerd op de situatie van dit moment! Hoe actueel zijn mijn overdenkingen nu? Ik geloof in het eigen immuunsysteem van de mens en kan dat niet voor een ander bepalen. Ik ben daarin een vrij mens en maak zelf mijn keuzes waar ikzelf verantwoordelijk voor ben.
Wij allen worden nu uitgedaagd om vanuit eigen kracht onze weg te vinden en op te staan voor vrijheid, medemenselijkheid en compassie.
Iedere dinsdagavond om 19.00 uur is er een Stille Tocht in Zutphen.
Lilian Hoekstra
April 2021
ja mooi stuk Lilian, ik herken je er ook in als persoon, zoals ik je ken, oprecht en duidelijk, dicht bij je gevoel.
En inderdaad passend, ook bij de herdenking gisteren van kamp Westerbork. Heb je er nog iets van gezien of gehoord gisteren? Overlevers, (nog maar een paar), maar ook kinderen van toen in het kamp, die nu 80 plus zijn.
Ik vind het tegelijk wel moeilijk te vergelijken met hun situatie, daar wij natuurlijk veel meer mogelijkheden en vrijheden hebben dan joden en zigeuners, zeker toen. Maar de angstcultuur, het onkritisch voorlichten en doordenderen met overheidsmaatregelen, er aan meewerken zonder je af te vragen waartoe, grote belangen en ego’s die altijd weer een rol spelen, dat alles is zeker vergelijkbaar.
Dus een vorm van verzet is zeker nodig, ieder op zijn/haar eigen manier. Naast gevoel en medemenselijkheid ook vanuit verantwoordelijkheid. Zoals we ook met dieren omgaan alsof het dingen zijn waaraan je kunt verdienen.
Dank Lilian voor dit mooie stuk, laten we hopen dat het meer mensen bereikt via bijv. de Andere Krant!
Mooi ook die rustige en duidelijke uitspraken van Hester Appelman, die ik net ook even las!
tot ziens Lilian, wrsch morgen al, liefs van Ruth
Lieve Ruth,
Zie nu pas je reactie. Dank. Als je denkt dat de vergelijking met de 2e WO niet opgaat omdat we nu meer mogelijkheden hebben dan indertijd de Joden, dan kan ik alleen maar zeggen dat ik ze niet zie. Sterker nog, het machtssysteem wordt nu wereldwijd uitgerold. Politiek, media, wetenschap, geneeskunde, farmacie, onderwijs, voedingsindustrie en de rechtelijke macht zijn al jaren systematisch in het machtssysteem gedrukt/onderdrukt waar alles met geld te koop is behalve…. menselijkheid en medemenselijkheid! Het meest hartverscheurende voorbeeld is wat er op dit moment in Israël gebeurt. Mensen hebben helemaal geen keuzevrijheid meer. Mensen die niet gevaccineerd willen worden, dwingen ze op allerlei manieren om het wel te doen. Kaag noemt Israël het ‘lichtend’ voorbeeld voor Nederland. Van de politiek hoef je niets te verwachten. Alleen de mensen zelf kunnen het nog tegenhouden door de waarheid onder ogen te gaan zien en op te gaan staan, allereerst voor onze kinderen!
Aha , weer Israel. Ja , ja dat oude Hebreeuwse volk. Natuurlijk hebben “de Joden ” het weer gedaan. Er is ook al een islamgeleerde , die “Israel” zelfs de schuld van de oorlog in Oekraine geeft. Kan de naam en datum van zijn preek op een Libanees-Arabische TV zender noemen voor wie het wil weten. Zie o.a. Memri.
En: welke vergelijking men ook maakt ,maar de maatschappelijke situatie van 1935 tot en met 1945 in Nazi-Deutschland ook maar enigszins vergelijken met die van nu in de overwegend vrije westerse wereld ( ja met ook Taboes ) , vind ik veel en veel te ver gaan.
Er zal dan ook nooit meer een gebeurtenis plaatsvinden zoals beschreven in The Bravest Battle ( The 28 days of the Warsaw Ghetto Uprising ) , auteur Dan Kurzman. Niemand die ongevaccineerd is en blijft, komt in een soort van ghetto situatie terecht.
Overigens heeft de Duitse Bundestag de algehele wettelijke “Impfplicht” afgewezen, er komt geen enkele wet, ook niet in afgezwakte vorm voor mensen boven de 60 of ziekenhuispersoneel. Zo kan dat in een democratische samenleving gaan. En, gelukkig werd de man gearresteerd, die de Duitse minister van Gezondheid, prof. ( Viroloog ) Karl Lauterbach, wilde ontvoeren en mogelijk doden.
Neem de wereldbol er eens bij en kijk eens over de bordrand van Nederland en de EU naar andere gebieden / cultuurblokken in de wereld. De “Ruski Mir” de Russische wereld ; de “Dar al Islam”, de islamitische wereld; de “”Dar al Arab”, de Arabische wereld ( met de puissant rijkste staten van de wereld, die weigeren hun eigen oorlogsvluchtelingen op te vangen , zie o.a. Tent City bij Mekka ); de Chinese wereld… enz. Daar heersen heel andere bestuurders… vaak totaal alleen , men noemt die ook wel “dictatoren”..
Overigens werd de basis voor het maken van de vaccinatiestof tegen Corona al jaren geleden gelegd door een virologe uit Hongarije , die naar de VS emigreerde omdat ze werd uitgelachen door haar collegae in Boedapest en aanvankelijk ook in de VS. Daar trof ze bij toeval een vakgenoot die zich voor haar zienswijze met totaal andere invalshoek interesseerde..
Ik verwacht niet, dat er “”binnen 3 jaar een wet in NL komt” ( zo hoorde ik van iemand ) , die niet gevaccineerde landgenoten de toegang tot wat dan ook ontzegt. En, zeker geen beroepsverboden, OV gebruik, theater- en restaurantbezoek, parkbezoek enz. zoals ten tijde van het Nazi Bewind.
Maar ja, ieder zijn meug en zijn mening en ik heb daar ook gewoon respect voor. Echter hecht ik wel aan de termen: “”mening”” en “feit”, die zijn echt niet hetzelfde voor mij. Maar dan gaan we naar de uitspraak van Albert Camus.. Iets van “Wie de zaken / dingen / situaties bij de valse naam noemt, ( en helpt verspreiden.. ) werkt daardoor mede aan het Onheil in de Wereld.
En ja, ook in NL is veel mis, krom tot in het kwadraat , heb ik zelf ook ondervonden. Veel bestuurlijke systemen deugen in delen helemaal niet.